مروری بر کتاب سال‌های سگی نوشته‌ی ماریو بارگاس یوسا

« پدرم بهم گفت شاید کشیش‌ها نتونن، ولی ارتش می‌تونه هر کسی رو آدم کنه »[1] نوجوانی و آستانه جوانی برای پسر‌ها به شکل کاملا متفاوتی سپری می‌شود و اغلب به دلیل خاص بودن این دوران نوجوانان به شدت مورد بی توجهی قرار می‌گیرند. سال‌های سگی با به تصویر کشیدن این دوران و تربیت نوجوانان در یک محیط فاسد نظامی یک شاهکار ادبی خلق کرده است. یوسا به واسطه آثار کم نظیرش در سال 2010 برنده جایزده ادبی نوبل شد.

ماریو بارگاس یوسا علاوه بر به تصویر کشیدن رنج و فشار روحی این دوران تلاش کرده سبک جدیدی در نگارش رمان ایجاد کند و کاملا هم موفق بوده است. او بار‌ها راوی داستان را تغییر می‌دهد تا در نهایت شما را با حقایقی روبرو کند که شگفت زده خواهید شد. با توجه به محیطی که توصیف شده است تعدد شخصیت‌های داستان گاهی پیچیده به نظر می‌رسد اما کافی است دو بخش اول کتاب را بخوانید تا سال‌های سگی تا پایان در یک اوج حقیقی ادامه پیدا کند.

رمان سال‌های سگی با روایتی غیرخطی و زاویه دید چندگانه، از تجربیات خود نویسنده از سال‌های دانش‌آموزی در دهه 1950 در آکادمی نظامی لئونسیو پرادو در لیمای پرو به نگارش درآمده است. او این رمان را در سال 1963 منتشر کرد. پس از انتشار، مدیریت مدرسه مذکور نسخه‌های بسیاری از کتاب را سوزاند و نگارش آن را اقدام علیه پرو خواند؛ اما این اثر با استقبال زیادی از سوی خوانندگان مواجه شد. این کتاب در سال 1962 جایزه پرمیو بیبلیوتکا بروه را به عنوان بهترین اثر منتشر نشده دریافت کرد؛ و در سال 1963 جایزه کریتیکا اسپانیولا را از آن خود کرد. این اثر با نام The Time of the Hero به انگلیسی ترجمه شده است.

آلبرتو شخصیت اول این داستان با اصرار خانواده و برای شان خانوادگیش به مدرسه نظامی لیونسو پرادو می‌رود. او فقر، درد و رنج را به همراه دیگر دوستانش در این مدرسه تحمل می‌کنند. دانش آموزان جایی را به سخره می‌گیرند که شدید‌ترین نظم نظامی برپاست و البته تاوان سختی هم می‌دهند. هر چند کتاب رنج‌های جسمی بسیاری را به تصویر می‌کشد اما فشار روحی و روانی است که نهایتا دانش آموزان را از پا در می‌آورد.

عشق و انتقام در نوجوانی از دیگر درون مایه‌های سال‌های سگی است. عشقی که شدید‌ترین فشار‌ها و بیشترین امید‌ها را برای رهایی از لیونسو پرادو در دانش آموزان ایجاد می‌کند. پایه‌های مختلف در این مدرسه با شنیع‌ترین اسامی نام گذاری شده اند مثلا سال سومی‌ها را سگ می‌نامند و دشمنی دیرینه و نهادینه‌ای بین سال سومی‌ها، سال چهارمی‌ها و پنجمی‌ها وجود دارد. انتقام و به خصوص انتقام از گرفتن از دانش آموزان یک پایه دیگر فضیلت و رسالت بزرگی است که حس کینه جویی را در نوجوانان رشد می‌دهد.

« همیشه اِنقدر تروتمیز بود که با خودم می‌گفتم چرا دیگرون مثل اون نیستن. موضوع این نبود که لباس‌هاش رو عوض می‌کرد، چون خیلی لباس نداشت. وقتی با هم درس می‌خوندیم و دستش جوهری می‌شد، کتاب‌هاش رو کنار می‌کشید و پا میشد می‌رفت دست‌هاش رو می‌شست. و وقتی کاغذی رو که داشت روش چیز می‌نوشت لک میشد، پاره‌ش می‌کرد و باز یکی دیگه می‌نوشت. من بهش می‌گفتم: «آخه، این‌طوری که وقتت تلف می‌شه. بهترین کار اینه که پاکش کنی. تیغ به درد همچین وقت‌هایی میخوره، با تیغ که پاکش کنی مثل اولش می‌شه.» اون سرش رو تکون می‌داد. این موضوع عصبانیش می‌کرد، شقیقه‌هاش، درست زیر موهای مشکی‌اش، شروع می‌کرد به زدن، آهسته، مثل قلب، و لب‌هاش رو به هم فشار می‌داد.»[2]

فرماندهان سرخوش از فعالیت در بزرگ‌ترین مدرسه نظامی پرو هستند در حالی که مدرسه آلوده به فساد‌های جنسی و اعتیاد به الکل است. آن‌ها در سودای ایجاد عدالت با یک نظم نظامی هستند و هر گاه این نظم را از دست رفته می‌یابند از هر تلاشی برای کتمان این حقیقت سر باز نمی‌زنند.

اوج داستان با مرگ یک دانش آموز (برده) گره می‌خورد که دوست آلبرتو است. آلبرتو عاشق دختری به نام ترسا است. برده از آلبرتو خواسته بود که به دیدن ترسا برود و بابت تاخیر در ملاقاتشان از او دلجویی کند اما آلبرتو عاشق ترسا شد و هر بار که برده از عشقش به ترسا می‌گفت او درگیر شدید‌ترین عذاب وجدان‌ها و دوگانگی‌ها می‌شد.

مرگ ناگهانی یکی از دانش آموزان در یک مانور نظامی با ضرب دو گلوله، فضای تراژیکی به سال‌های سگی می‌دهد. فرماندهان با این که شک نداشتند دانش آموز به قتل رسیده با همکاری پزشکان گزارشی تهیه کردند که مرگ با شلیک به خود صورت گرفته است.

دانش آموزان در نهایت قهرمانان سال‌های سگی هستند. نامی که یوسا به حق برای این کتاب است. این کتاب علاوه بر نقد‌هایی بر حکومت نظامی پرو درس‌های زیادی برای جهانیان دارد. انسانیت ما همواره جاری است چه در کودکی، چه در جوانی و چه در کهنسالی. حفاظت و حراست از معصومیت کودکان و نوجوان بسته به سیستم تربیتی و جامعه‌ای است که می‌تواند سخت‌ترین فشار‌ها را مدیریت یا بهترین‌ نظام تربیتی را برای نسل جوان ایجاد کند.

سال های سگی

نویسنده:

ماریو بارگاس یوسا

ناشر:

نگاه

مترجم:

احمد گلشیری

قیمت:

ناموجود

متاسفانه این کتاب موجود نیست

یوسا برای نگارش سال‌های سگی از سبک نگارشی ویلیام فاکنر تاثیر پذیرفته است. این رمان توسط فرانسیسکو لومباردی، کارگردان پرویی، مورد اقتباس سینمایی قرار گرفت. 

ماریو بارگاس یوسا به همراه گروهی دیگر از نویسندگان آمریکای لاتین توانست ادبیات قرن نوزدهم خودشان را از سطح منطقه‌ای به توجه عموم در آورد. ماریو بارگاس یوسا، گابریل گارسیا مارکز، خولیو کورتاسار و کارلوس فوئنتس به عنوان برترین رمان‌نویسان آمریکای لاتین نگاه جهان را به ادبیات خود تغییر دادند. این نویسندگان جریان ادبی قدرتمندی را به راه انداختند که از آن با عنوان پدیده بوم آمریکای لاتین (Latin American Boom) یاد می‌شود.

سال های سگی یکی از رمان های ماریو بارگاس یوسا نویسنده شهیر اهل پرو است که در سال 1963 نوشته شده است. رمان های دیگر این نویسنده با عناوین “قصه‌ گو”، “سور بز”، “گفت‌وگو در کاتدرال” و “جنگ آخر زمان” به فارسی ترجمه شده است.

[1] - سال‌های سگی، ماریو بارگاس یوسا، 1383: ص 397، نشر نگاه

[2] - سال‌های سگی، ماریو بارگاس یوسا، 1383: ص ۱۷۹، نشر نگاه