
تو میمیری؛ چون آنوشکا روغن را ریخته
یکشنبه ۲۶ خرداد ۱۳۹۸
در شوروی
کمونیستی، میان صحبت سردبیر و روزنامهنگاری که شعری ضد مسیح سروده است؛ مردی
مرموز با چشمهایی یکی سبز و دیگری سیاه و لباسی ویژه وارد میشود. روی نیمکت پارک
مینشیند و پس از گفتگویی جذاب داستان به صلیب کشیده شدن مسیح را بازگو میکند.
داستان در سه خط گوناگون: پونتیوس، پیلاتس و مسیح، شوروی کمونیستی و عشق مرشد و
مارگریتا روایت میشود و در میانه، داستانها به هم میرسند.
میخائیل بولگاکف سراسر زندگی کوتاه خود را در التهاب درگیریهای سیاسی و
جنگ داخلی شوروی گذرانید. شاید ناامیدی او را بر آن داشت تا نخستین دستنویس مرشد
و مارگریتا را بسوزاند. بعدها در خفقان شدید و زمانی که بسیاری از آثارش اجازۀ چاپ نمییافت به یاری همسرش بار دیگر مرشد و مارگریتا را نوشت. بیست و هفت سال
پس از مرگ او این داستان اجازۀ انتشار یافت و به سرعت نایاب شد. بسیاری
بر این باورند که مرشد و مارگریتا تنها روایتی وهمآلود نیست؛ بلکه بسیاری از شخصیتهای آن چهرههای حقیقی سیاسی، هنری و یا از آشنایان بولگاکف هستند. گرچه متن آن چنان خیالانگیز و زیباست که به سختی میتوان در برابر وسوسۀ غرقشدن در پوستۀ آن مقاومت
کرد و به کنکاش درون پرداخت. شاید در دوبارهخوانی داستان فرصتی پیش آید و وسوسۀ
گمشدن در کوچه پس کوچههای مسکو، پرواز بر فراز آن به واسطۀ روغن جادویی،
تماشای هیاهوی نمایش پروفسور ولند، سپری کردن شبها در آسایشگاه
روانی و رویدادهای دیگر مجالی دهد تا لایههای زیرین خودنمایی کنند.
گویی بولگاکف دنیای واقعی را اسیر خود کرده و به درون جهان جادویی مرشد و مارگریتا برده است؛ جهان تخیل، جایی که از دسترس استالین خارج است. پس تمام قوانین به هم میریزند؛ رویای هر انسان به حقیقت تبدیل میشود؛ اما حقیقتی که از درون او برخاسته است و بسته به ذات او، خیر یا شر، به خودش باز میگردد. در این جاست که شیاطین و نیروهای جادویی برمیخیزند تا عدالت را آن گونه که سزاوار است؛ بر پا کنند. مسیحی که نظام کمونیستی اصرار به توهم بودنش دارد را بیرون بکشند؛ مقابل دیدگان بنشانند و بازگو کنند که چگونه بر صلیب کشیده شد؛ مردی که بسیار میدانست؛ اما فروتنتر از آن بود که به فریاد درآید. جالب آن که در داستان نیروهای شر به انتقامجویی در دفاع از او بر میخیزند و به آنها که به جهان ماورایی باور ندارند؛ نشان میدهند؛ چیزهایی که دیده نمیشوند؛ وجود دارند.
مطالب پیشنهادی
کتاب های پیشنهادی