کتاب تاریخ ملل (چگونه هویت ملت ها شکل گرفت)

انقلاب‌های سنتی و مرسوم ایران به قصد سرنگونی فرمانروا و حکومت موجود بود، نه برچیدن نظام فرمانروایی خودسرانه؛ و این تا قرن نوزدهم طبیعی تلقی می‌شد. چرخة دائمی فرمانروایی خودسرانه - هرج و مرج - فرمانروایی خودسرانه بدین معناست که تغییر در تاریخ ایران فراوان‌تر از تاریخ اروپا بوده است. آنچه پابرجا می‌ماند سرشت خودسرانه قدرت حکومتی بود، که هم سرشت شورشی جامعه را توجیه می‌کرد و هم با آن توجیه می‌شد.

استقلال حکومت از همة طبقات اجتماعی مبین قدرت فوق‌العاده‌اش بود، اما این استقلال نقطة اصلی ضعف و آسیب‌پذیری‌اش نیز بود، چون به هنگامی که حکومت به دردسر می‌افتاد، نمی‌توانست به حمایت هیچ طبقة اجتماعی خاصی پشتگرم باشد. از آنجا که حق جانشینی نه در قانون تضمین شده بود و نه در سنت ریشه داشت، هر یاغی و شورشگری می‌توانست فرمانروای حاکم را سرنگون کند و جایش را بگیرد. این سبب پدید آمدن «جامعة کوتاه‌مدت» شد، که هم علت و هم نتیجة نبود یک طبقة ریشه‌دار اشرافی (آریستوکراتیک) و نهادهای اجتماعی بود. ممکن بود آدمی معمولی و دون پایه به یکباره وزیر شود یا مدت کوتاهی پس از آن، جان و مالش را نیز از دست بدهد.