شیفته رهایی

مروری بر کتاب جان شیفته نوشته‌ی رومن رولان

زهرا یوسفی

شنبه ۲۶ تیر ۱۴۰۰

کتاب‌ها همیشه مانند نور بر دریچه‌ افکار انسان روشنایی می‌بخشند و کمک می‌کنند دنیا را از نقاط جدیدی ببینیم. یکی از کتاب‌هایی که می‌تواند ذهن‌را با ظرافت خاصی به بازی بگیرد و دریچه جدیدی از ادبیات به روی خواننده باز کند کتاب جان شیفته از رومن رولان است.

جان شیفته کتابی به نسبت طولانی است و در چهار جلد نوشته شده است. رومن رولان نوشتن کتاب را از سال 1933 شروع و زمان زیادی برای نوشتن جان شیفته صرف کرد. او در تلاش بوده که از علومی مانند روان‌شناسی، هنر، تاریخ و فلسفه برای نوشتن این کتاب بهره بگیرد.

تحصیلات رومن رولان در زمینه تاریخ و روان‌شناسی بود اما مطالعاتی جدی در زمینه فلسفه نیز داشت. بسیاری از تحلیلگران موفقیت رومن رولان در کتاب جان شیفته را به خاطر تسلط رومن رولان بر هنر و تاریخ می‌دانند و اعتقاد دارند که جان شیفته ترکیب شگفت انگیزی از ادبیات، هنر و تاریخ است. رومن رولان می‌داند که چگونه از هنر برای بهتر نوشتن و بهتر توصیف کردن بهره بگیرد و به کلمات با زیرکی معنی ببخشد. جان شیفته یک کتاب فرانسوی است اما توانسته‌ مرزشکنی کند و بر بسیاری از آثار ادبی‌ بعد از خود در سطح جهانی تاثیر بگذارد.

این کتاب زندگی و اتفاقات پیش روی زنی به نام آنت ریوی یر را روایت می‌کند. آنت مانند دیگر زنان اروپایی نیست و روح خود را آزاد و رها گذاشته و دوست ندارد خودش را سرکوب کند. او عشق و رویا داشتن را خوب می‌فهمد و دوست ندارد که پاهایش در بندی باشد که انسان‌ها به خاطر کوته بینی بر پای خود می‌بندند. رومن رولان کتاب را از روزگار جوانی آنت شروع می‌کند. آنت پدر خود را با جان و دل دوست دارد اما او را از دست می‌دهد. مرگ پدر آنت را غمگین دل شکسته می‌کند. پس از این ماجرا اتفاقات غیر‌ منتظره‌تری در زندگی آنت رقم می‌خورد. آنت که یک زن مجرد است مادر می‌شود. پدر فرزندش به آنت پیشنهاد ازدواج داده اما آنت این ازدواج را مناسب و پرثمر نمی‌داند و درخواست او را رد‌ می‌کند. کمی بعد آنت پی می‌برد که یک خواهر ناتنی دارد. آنت در میان این اتفاق‌ها حس های گوناگون و حتی متضادی تجربه می‌کند. در همان زمان جامعه فرانسه حرکت به سمت مدرنیته را شروع می‌‌کند. آنت نمی‌خواهد از سیر تغییر و تحول جامعه عقب بماند. او زنی سرسخت است که معتقد به برابری و عدالت است و با تمام وجود برای به دست آوردن استقلال و کنار زدن تفکرات قدیمی در خصوص جنسیتش تلاش می‌کند. روایت زندگی آنت تا سال‌های پیری او ادامه دارد آنت مانند هر شخص دیگری گاهی اشتباه می‌کند و گاهی بهترین انتخاب‌هارا دارد.

رومن رولان سعی کرده که تحلیل‌های خود از روزگار فرانسه و نقطه نظرات خود را وارد کتاب کند و هنگام خواندن کتاب به خوبی متوجه این نکته خواهید شد. قصد رولان از نوشتن کتاب جان شیفته تنها، سرگرم کردن خواننده نبوده بلکه در تلاش بوده تا افکار و برداشت‌های منحصر به فرد‌ش از جامعه را در قالب یک داستان بیان‌ کند و در کنار آن نرمی و تندخویی زندگی را در کنار هم به مخاطب نشان دهد.

رولان به خوبی به شخصیت‌های کتاب جان بخشیده است و توانسته بر مردم روزگار خود تاثیرگذار باشد. تاثیرگذاری جان شیفته به حدی زیاد بوده که پس از مشهور شدن رمان خانواده‌های زیادی نام دختر تازه به دنیا آمده‌شان را آنت گذاشتند. فرانسه ادبیاتی غنی دارد اما وجود کتاب جان شیفته در ادبیات فرانسه و نویسنده‌ای مانند رومن رولان اعتبار ادبیات فرانسه را بالا برده و آن را عمیق تر کرده است.

ترجمه کتاب جان شیفته توسط محمود اعتمادزاده انجام شده است. محمود اعتمادزاده مترجمی توانمند است و هنگام ترجمه به طور کامل از متن اصلی کتاب پاسداری کرده و آن را به زبان فارسی انتقال داده‌ است.

از کتاب جان شیفته نیز مانند بسیاری از آثار ادبی برجسته الهام گرفته شده و نمایشنامه‌ها و فیلم‌ها متعددی بر پایه آن ساخته‌اند.