مروری بر کتاب صید قزل آلا در آمریکا نوشته‌ی ریچارد براتیگان

«خوش آمدید

  شما فقط چند صفحه

با صید قزل‌آلا در آمریکا

فاصله دارید.»[1]

و این‌ها نخستین سطور کتاب صید قزل‌آلا در آمریکا، نوشته‌ی ریچارد براتیگان‌اند. رمانی که قرار است شما را -همراه خویش- به جست‌وجوی آن‌چه تصورش را هم نمی‌کنید ببرد؛ به جست‌وجوی صید قزل‌آلا در آمریکا.

ریچارد براتیگان، نویسنده و شاعر آمریکایی، چنان که خود می‌گوید هفت سال شعر گفت تا یاد بگیرد چطور یک جمله‌ی درست بنویسد. پس چندان هم بی‌جا نیست که انتظار نثری شاعرانه‌ را، به‌خصوص در این کتاب –که نخستین داستان چاپ شده از اوست- داشته باشیم. توصیف آثار او کار ساده‌ای نیست؛ با آمیزه‌ای از شعر و داستان مواجهیم آن هم بدون آن‌که محوریت یک روایت منسجم و مشخص در کار باشد. ایجاز دلنشین، شخصیت‌پردازی‌ها و توصیف‌های چشمگیر و طنز لذیذ و تند از خصوصیات نوشته‌های اوست. این هنر براتیگان است که او را از هر سبک و مکتبی جدا می‌کند. زیبایی‌شناسی منحصر به فردی که می‌توان ریشۀ آن را نخستین‌بار در جنبش بیت یافت؛ نویسندگانی که بر فرهنگ و سنت زیبایی‌شناختی حاکم بر دوران خویش شوریدند و ادبیات را خارج از فضای تصنعی آکادمیک خواستند و آن‌چه نوشته بودند را به عربده خواندند. هرچند براتیگان حتی به این نسل و مکتب نیز چندان وابسته نبود. به دور از آن فریادها و خشونت‌ها، در آرامش خویش گذراند و نوشت. براتیگان غریب ماند؛ چه آن روزها که شعرهایش را کنار خیابان به رهگذران می‌فروخت و چه حتی در مرگ و بعد از آن؛ روزی که چشم‌هایش را به آبیِ موج‌ها دوخت و اسلحه را روی سرش گذاشت و شلیک کرد.

داستان از خاطره‌ای در تابستان هزار و نهصد و چهل و دو آغاز می‌شود. روزی که راوی در دوران کودکی –از آن دائم‌الخمر پیر، پدرخوانده‌اش- برای اول‌بار چیزی از صید قزل‌آلا در آمریکا شنید. این خاطره با جوابیه‌ای از صید قزل‌آلا در آمریکا همراه شد. قسمت اولِ فصلِ چوب زدن این‌طور می‎گذرد؛ حالا دیگر ما در داستان صید قزل‌آلا در آمریکا هستیم.

صید قزل‌آلا در آمریکا رمانی پست مدرن است؛ ساختاری به ظاهر آشفته و از هم گسیخته، بدون روایتی مشخص. به مجموعه داستانی شبیه است با حکایت‌هایی به هم پیوسته که هر تکه‌اش را می‌توان به عنوان بخشی مستقل خواند اما در نهایت چیزی هست که تمام این‌ها را منسجم می‌کند و در کنار یکدیگر نگه می‌دارد. روایتی خلاقانه که در کنار رهایی و سیال­بودنش، نگرشی انتقادی را نیز همراه خویش دارد. چنان که ناشرش آن را نقد رادیکال و هجو بازیگوشانه‌ی جامعه‌ی آمریکا می‌داند. صید قزل‌آلا در آمریکا یک جا نمی‌ماند؛ مکان و زمان را به هم می‌ریزد و هر بار به گوشه‌ای می‌گریزد. راوی نیز خویش را به همان اندازه آزاد می‌بیند و گاه روایت را رها می‌کند و به توصیف و توضیح آن‌چه خویش می‌خواهد می‌پردازد؛ اشیا و جزئیاتی که برای او اهمیتی بیش از شخصیت‌ها و آدم‌ها دارند. به گمانم زیاد پیش نیاید که شانس ملاقات با یک قزل‌آلای گوژپشت را داشته باشیم؛ یا آن که پیرزنی را با یک جویبار قزل‌آلا اشتباه بگیریم و مجبور به عذرخواهی از او شویم؛ و یا همراه با صید قزل‌آلا در آمریکا و ماریا کالاس کچاپ گردو بر روی همبرگرهایمان بریزیم.

صید قزل آلا در آمریكا

نویسنده: ریچارد براتیگان ناشر: چشمه قطع: شمیز,رقعی نوع جلد: شمیز قیمت: 17,000 تومان

افزودن به پاکت خرید

افزودن به پاکت خرید

در انتهای کتاب به فصل مایونز می‌رسیم؛ چرا که راوی همیشه دلش می‌خواست کتابی بنویسد که با کلمه‌ی مایونز تمام شود:

«بعدالتحریر

متأسفم، یک چیز را فراموش کردم برایتان بفرستم: مایونز.»[3]

[1] صید قزل‌آلا در آمریکا، ریچارد براتیگان، ترجمه‌ی پیام یزدانجو، نشر چشمه

[2] همان

[3] همان