جنایت و مکافات

نویسنده: فیودور داستایفسکی

داستایفسکی بر خلاف گوته و بسیاری از بزرگان هرگز نکوشید بین افکار و احساسات متناقض خود هماهنگی و آرامش ایجاد کند یا تخم بدی و هوسها را در خود بکشد، بلکه آن را از راه کنجکاوی تقویت می‌کرد، تا مشخصات دنیای شیطانی را به همان اندازه ادراک و احساس کند که عالم پاک و پرصفای دیانت واقعی را. از هر آشنایی و پیشامدی توشه‌ای برای پژوهشهای تازه خود می‌اندوخت و به‌هیچ خوشی و کامیابی آنقدر دل نمی‌بست که بدان قناعت کند و از تجسسات نو خود چشم بپوشد. آشنایی با پتراشفسکی و با افکار سوسیالیستی که در بین گروه او و سایر جوانان پیشرو آن دوره متداول بود، بازداشت و محکومیت و گذراندن دقایق قبل از اعدام، ده سال زندان و همخانه‌شدن با شرورترین جانیان، بیماری صرع و مرگ عزیزترین کسانش، هجوم طلبکاران، بی‌سامانی و سرگشتگی چندساله در شهرهای اروپا، همة اینها بر تجربه‌های او افزود و روح بلندپروازش را برای ایستادگی در مقابل پیشامدهای گوناگون مقاومتر و نیرومندتر ساخت. گفتی آنچنان سرنوشت خارق‌العادة پر از جور و محنت بدان دلیل برای او مقدر شده بود تا نیرو و عظمت روحش آشکار گردد.