هفت پیکر نظامی و «سامانه دانایی» قیاس

در تقسیم بندی هایی که از مدرن و سنت شده، معیارهای مختلفی به کار رفته است: معیارهایی که خط فاصلی میان این دو حد ترسیم می‌کنند، از جمله وجود عقل دکارتی، سوره اندیشنده، فردیت صاحب من روان شناختی، بلوغ فکری، اراده آزاد و از این قبیل از نشانه های عصر مدرن تلقی شده است. این دوره ها براساس معیارهای دیگری مثل عصر شباهت - عصر بازنمایی (معیار هایدگر)، نیز مثل عصر قياس و عصر انسان (معيار فوكو) تقسیم بندی شده‌اند در بحث زیر درباره «هفت پیکر» من از معیار اخیر استفاده کرده‌ام؛ یعنی به این اثر در چارچوب سامانه دانایی قیاس نگریسته‌ام و کوشیده ام دوگانه‌های مدرن و سنتی را از بحث خود بیرون بگذارم؛ به این امید که دچار زمان پریشی نشوم و اثری را که متعلق به عصری دیگر است، با معیارهای دوران معاصر در خصوص ادبیات روایی نسنجیده باشم که بر این تصور است هر اثری دارای قهرمانی است صاحب «شخصیت»ی یکه، با این یا آن خصال روانشناختی متمایز که در یک زمان و مکان مشخص، عملی را انجام می‌دهد که نتیجه آن برآمده از تعامل او با محیط و زمینه اجتماعی عمل اوست.

شاپور بهیان

صفحه ۹