کتاب حافظ از نگاهی دیگر
نویسنده: علی حصوری
واژگان مهری در شعر حافظ
در زبان حافظ واژهها و اصطلاحهایی بهکار رفته است که در جای دیگر بهویژه در شعر عارفانه دیده نمیشود. حافظ جزء اندک شاعران شراب است که از خط جام سخن میگوید. این اصطلاح و همانندهای آن در شعر دیگران (مگر شاعران شراب) بسیار کم آمده و گاه هیچ دیده نشده است:
هر آن که راز دو عالم ز خط ساغر خواند رموز جام جم از نقش خاک ره دانست
خط جام یا خط ساغر (و دیگر برابرهای آن مانند خط ایاغ و...) نه دارای نمونهی ازلی است و نه مربوط به ادیان ابراهیمی، اصطلاحی است که از آیین مهر بازمانده است. به همین دلیل کسانی که دوست دارند حافظ را عارف نشان دهند، به چنین بیتهایی هرگز نمیپردازند، گویی که از حافظ نیست، البته شاید در دریافتن آنها هم دشواری داشته باشند.
هیچ صوفی یا عارفی هم نمیشناسیم که از خط جام سخن گفته باشد، زیرا خط جام با جام واقعی شراب ارتباط دارد و نه جام تأویلی. از خط جام یا هفت خط جام تنها شاعران شراب، ازجمله خاقانی، صائب، حافظ، طالب آملی، یغمای جندقی و چند تن دیگر سخن گفتهاند. شاعران شراب بیش از دیگر سرایندگان ایران به شراب پرداختهاند و در تذکرههای ادبی به همین نام شناخته شدهاند. هیچ کدام از اینان عارف یا صوفی نبودهاند و حافظ که بیگمان یکی از شاعران شراب است، شاید بیش از دیگر شاعران شراب در این زمینه سخن گفته باشد.
صفحه 127
مطالب پیشنهادی
ردپای شهرزاد بر سنگفرش شیلی
مروری بر کتاب اوالونا نوشتهی ایزابل آلنده
بزرگ شدن آنقدرها هم بد نیست
مروری بر کتاب کودک دوست ندارم بزرگ شوم! نوشتهی دیو پتی
هنر در حصار توتالیتاریسم و اخلاق
مروری بر کتاب حد و مرزهای هنر نوشتهی تزوتان تودوروف
کتاب های پیشنهادی