تجسد دوباره فرهاد؛ پرویز تناولی در مقام یک نو- حروفیه*

تقریبا همه روایت‌ها از اسطوره فرهاد در ادبیات فارسی، این قهرمان مصیبت‌زده حکایت مشهور دوران ساسانی را به مثابه قربانی یک مثلث عشقی ترسیم می‌کنند؛ مثلث عشقی‌ای که یک رابطه قدرت آن را پیچیده‌تر هم کرده است. فرهاد، این هنرمند خلاق و پرشور، قربانی این مثلث عشقی است. اما این نه فقط از آن روست که فرهاد در عشقش به شیرین ناکام مانده، بلکه چون رقیب او، خسرو پرویز، امپراطوری قدرتمند است. این رقابت عاشقانه بر سر شیرین، حاکم خودمختار سرزمین مسیحی ارمنستان است. بنابر توصیف‌های نظامی، شیرین زنی با ذهنی مستقل، انسانی پرتجمل و آگاه از احساسات درونی خویش است. او سوار کاری، شکار و سفر می کند و چنان جسور است که عریان، در چشم‌های در فضای باز، خود را می‌شوید. شیرین بر قلمروی خود حکم می‌راند و با سفیران مذاکره می‌کند. خسرو، فرمانروایی عاشق پیشه اما انحصار طلب، و برخوردار از نعمات ثروت و تجمل است. دربار وی معرف تمام ظرافت‌های فرهنگ والای ساسانی است؛ موسیقی، نقاشی، و زندگی آسان. با این همه، خسرو نمی تواند شیرین را به دست آورد، دستکم نه به عنوان یک معشوقه و بی‌قصد ازدواج. از سوی دیگر، فرهاد مجسمه ساز و معماری بااستعداد است. نظامی او را شخصیتی مالیخولیایی و مستعد دوره‌های افسردگی توصیف می‌کند. ثروت او هنرش است؛ ابزارش چکش و قلم؛ و مواد کارش کوه‌ها و صخره‌ها.

عباس امانت