سه شنبه ۷ مرداد ۱۴۰۴
ویژگی و نگاه‌ها به ایدئولوژی‌های سیاسی همواره در طول تاریخ مورد بحث‌های فراوانی قرار گرفته‌اند و محلی از تنازع و اختلاف نظر میان نظریه‌پردازان، اندیشمندان و نیز سیاست‌مداران بوده‌اند. ایدئولوژی‌های سیاسی آن‌چنان در پیوند با زندگی مردم در روزمره قرار گرفته‌اند که در تمامی تحلیل‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی و هنری نمی‌توان آن‌ها را به‌عنوان یک فاکتور اصیل نادیده گرفت. از‌این‌رو، پرداختن به مسئله‌ی ایدئولوژی‌های سیاسی همواره یکی از پرمخاطب‌ترین و پربحث‌ترین و پرداخته‌شده‌ترین حوزه‌های علم سیاست است. کتاب ایدئولوژی های سیاسی اثر اندرو هیوود یکی از همین نوشته‌هاست که تا کنون دو مرتبه به زبان فارسی برگردانده شده است.
ساختار و محتوای کتاب ایدئولوژی های سیاسی
فهرست کتاب ایدئولوژی های سیاسی نشر بیدگل در سیزده فصل تنظیم شده است. هیوود از فهم ایدئولوژی‌های سیاسی آغاز می‌کند و سپس به لیبرالیسم، محافظه‌کاری، سوسیالیسم، آنارشیسم، ملی‌گرایی، فاشیسم، پوپولیسم، فمینیسم، اکولوژیسم، چندفرهنگ‌گرایی و بنیادگرایی می‌پردازد و سپس در واپسین فصل به این پرسش می‌پردازد: چرا ایدئولوژی‌های سیاسی مهم‌اند؟ در تمام این فصول، که ذکرشان آمد، انواع ایدئولوژی‌ها نیز بررسی شده و اصول اساسی، نقدهای واردشده بر آن‌ها و نیز شاخه‌های مختلف ایدئولوژی توضیح داده شده‌اند. اندرو هیوود با رویکرد تحلیلی و نگاه تاریخی خود به بحث ایدئولوژی‌های سیاسی در کتاب در تلاش است تا از هریک از این ایدئولوژی‌های انتخاب‌شده بررسی جامع و البته قابل‌فهمی ارائه دهد.
مخاطب اصلی این کتاب کیست؟
مخاطب اصلی کتاب ایدئولوژی های سیاسی اندرو هیوود دانشجویان مقطع کارشناسی علوم سیاسی هستند . هم‌چنین فراتر از دوره‌های رسمی، این کتاب یکی از منابع اصلی برای کسانی است که به دنبال درک ایدئولوژی‌های سیاسی برای اولین بار هستند که نشان‌دهنده جذابیت گسترده آن برای خوانندگان جدی و عمومی علاقه‌مند به این موضوع است. یکی از نقاط قوت کلیدی کتاب توانایی آن در رسیدن به نقطه تعادل بین دسترسی‌پذیری برای تازه‌واردان و روشن‌گری برای دانشجویان متخصص است که نشان‌دهنده کاربرد کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی در سطوح مختلف درگیری آکادمیک، از آشنایی اولیه تا تحقیق علمی گسترده‌تر است.
تعهد کتاب ایدئولوژی های سیاسی به به‌روزرسانی‌های مداوم و ویراست‌های متعدد ارتباط مستقیم آن را با تحولات سیاسی معاصر تضمین می‌کند. کتاب ایدئولوژی های سیاسی به طور خاص طراحی شده است تا نشان دهد که چگونه مطالعه سیستماتیک ایدئولوژی‌های سیاسی می‌تواند اهمیت پدیده‌های چشمگیر مانند افول دموکراسی لیبرال و ظهور جنبش‌های پوپولیستی و اقتدارگرایی در سطح جهانی را روشن کند.
موضوعات کلیدی کتاب از تعریف‌های ساده تا بررسی پیچیدگی‌ها
سه موضوع اساسی، شاکله‌ی کتاب ایدئولوژی های سیاسی را تشکیل می‌دهند: تعریف ایدئولوژی، تنوع ایدئولوژی‌ها، و نقدها و چالش‌هایی که ایدئولوژی‌های سیاسی با آن‌ها دست‌به‌گریبان‌اند. کار ابتدایی اندرو هیوود در کتاب تعریف این ایدئولوژی‌هاست. طبیعتاً این تعریف از دو موضوع دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است، چراکه تعاریف باید به‌شکلی اصولی در ذهن خوانندگان جا بیفتند. در این قسمت، هیوود به تعریف ایدئولوژی و نقشش در شکل‌دهی به سیاست و جامعه می‌پردازد. تعریف هیوود از ایدئولوژی «مجموعه‌ای از باورها و ایده‌هاست که به اشخاص برای درک جهان و حفظ یا تغییر آن یاری می‌رساند». در بحث دوم، تنوع ایدئولوژی‌ها محور بحث است. می‌دانیم هر ایدئولوژی درون خود از تنوع برخوردار است و هیچ ایدئولوژی‌ای هم از این قاعده مستثنی نیست. مثلاً در قسمت سوسیالیسم کمونیسم و سوسیال‌دموکراسی و در قسمت فاشیسم نژادگرایی افراطی و دولت‌گرایی افراطی مورد بحث قرار می‌گیرند. تلاش هیوود در سرتاسر این دو بخش این است که با بیانی روشن و همه‌فهم ابهامات و پیچیدگی‌های موجود در بحث کردن از ایدئولوژی‌های سیاسی را بشکند. سومین محور نیز نقدها و چالش‌هاست که هیوود تلاش کرده است تا از منظر نقاط قوت و ضعف و تأثیرات آن‌ها بر علم سیاست این محور را توضیح دهد.
اهمیت ایدئولوژی‌های سیاسی در دنیای امروز
“هرچند جهانِ ایدئولوژی‌های سیاسی ساکن نیست، بلکه در واکنش به شرایط دائماً متغیر اجتماعی و تاریخی پیوسته در نوسان است، ما همچنان در عصر ایدئولوژی زندگی می‌کنیم...” (کتاب ایدئولوژی‌های سیاسی، ترجمه‌ی مهدی نصراله‌زاده، صفحه‌ی 452)
این بیان اندرو هیوود در واپسین فصل کتابش در برابر آن دسته از نظریاتی قرار می‌گیرد که قائل‌اند در قرن بیست‌ویکم به نقطه‌ی «پایان ایدئولوژی» (End of Ideology) رسیده‌ایم. هیوود همچنان معتقد است که فضای حیاتی سیاست، آمیختگی بسیاری با ایدئولوژی‌ها دارد و این آمیختگی فقط منحصر به حوزه‌ی سیاست نیست و زندگی مردم در این قرن اگر بیشتر از گذشته در پیوند با ایدئولوژی‌های سیاسی نباشد کمتر نیست. هیوود به تأثیر فناوری، تغییرات فرهنگی و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها در قرن اخیر بر ایجاد و تحول معنایی و گسترش ایدئولوژی‌ها اعتقاد دارد و توضیح می‌دهد که در قرن حاضر ما نه‌تنها از ایدئولوژی‌ها فاصله نگرفتیم، بلکه با تولیدات نوی بشری به تکامل آن‌ها هم اقدام کرده‌ایم و برخی از تعاریف مثل سوسیال‌دموکراسی را دچار تحول معنایی کرده‌ایم. در آخرین فصل کتاب، اندرو هیوو با دو پرسش اساسی تلاش می‌کند تا ابهامات موجود در بحث اهمیت ایدئولوژی‌ها را بازتر کند. دو پرسش مذکور این‌ها هستند:
- آیا ایدئولوژی‌ها بیش از حدی که باید مهم‌اند؟
- چرا به ایدئولوژی‌های سیاسی نیاز داریم؟
اندرو هیوود با طرح این پرسش‌ها در تلاش است تا مخاطب را در این بازی سخت ایدئولوژی‌های سیاسی راهنمایی کند؛ مخاطبانی که آن‌چنان سر از این مفاهیم درنمی‌آورند، ولی حیات اجتماعی‌شان و بخش اعظمی از زیست شخصی‌شان با چیزی سروکار دارد که برایشان ناشناخته است. شاید اهمیت خواندن کتاب ایدئولوژی های سیاسی نیز در همین نکته نهفته است و همین امر نیز بر ایده‌ی هیوود صحه می‌گذارد که انسان‌ها در عصری به سر می‌برند که همچنان به ایدئولوژی‌ها هم نیاز دارند و هم با آن‌ها سروکار دارند.
معرفی اندرو هیوود معمار دانش سیاسی برای نسل‌ها
اندرو هیوود، نویسنده برجسته بریتانیایی، به دلیل تألیف کتب درسی پرفروش در حوزه علوم سیاسی، از جمله کتاب مفاهیم کلیدی در علم سیاست، کتاب سیاست جهانی ،کتاب مقدمه نظریه سیاسی، شهرت جهانی دارد. آثار او مورد استفاده هزاران دانشجو در سراسر جهان قرار گرفته است. پیشینه حرفه‌ای هیوود در آموزش و رهبری سیاسی بسیار گسترده است؛ او معاون کالج کرویدون، مدیر مطالعات در کالج اورپینگتون و رئیس بخش علوم سیاسی در کالج فارنبورو سیکس‌فورم بوده است. این تجربه عملی با سال‌ها فعالیت او به عنوان سرپرست ممتحنین دروس دولت و علوم سیاسی در سطوح پیشرفته و ممتحن اصلی ایدئولوژی‌های سیاسی، تکمیل می‌شود که نشان‌دهده بینش گسترده او در زمینه آموزش مؤثر مفاهیم این رشته است. این سابقه آموزشی گسترده، به او امکان داده است تا نه تنها یک اثر علمی، بلکه ابزار آموزشی دقیق و کارآمدی را خلق کند که نیازهای آموزشی را به خوبی برآورده می‌سازد. همین تخصص آموزشی اندرو هیوود است که به کتاب ایدئولوژی های سیاسی این جایگاه را بخشیده که فراتر از یک کتاب خوب، به متنی استاندارد و تقریباً ضروری تبدیل شود که نحوه آشنایی نسل‌های متوالی دانشجویان علوم سیاسی با این حوزه را شکل می‌دهد.
کتاب ایدئولوژی های سیاسی یک ضرروت برای فهم جهان اطراف
امروزه ایدئولوژی‌ها پیوسته در حال نوسان و تحول‌اند و به طور ناگسستنی با زندگی روزمره و حوزه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ما گره خورده‌اند و نادیده گرفتن نقش آن‌ها تقریبا ناممکن است. کتاب ایدئولوژی های سیاسی اندرو هیوود نه تنها به این موضوع حیاتی می‌پردازد، بلکه با ساختاری جامع و تحلیلی دقیق، از تعریف پایه‌ای ایدئولوژی‌ها تا بررسی شاخه‌های مختلف و چالش‌های آن‌ها، درک ما را از این مفاهیم پیچیده متحول می‌کند.
هیوود با سابقه آموزشی و تجربیات گسترده خود در زمینه علوم سیاسی، اثری خلق کرده که فراتر از یک کتاب مرجع، یک ابزار آموزشی و ضروری برای دانشجویان و علاقه‌مندان به این حوزه است. او با طرح پرسش‌های اساسی همچون آیا ایدئولوژی‌ها بیش از حد مهم‌اند؟ و چرا به ایدئولوژی‌های سیاسی نیاز داریم؟ راهنمایی برای فهم این بازی سخت فراهم می‌آورد. در عصری که فناوری و تغییرات فرهنگی، ایدئولوژی‌ها را به اشکال نوینی تکامل بخشیده‌اند، کتاب ایدئولوژی های سیاسی به ما یادآوری می‌کند که هنوز در عصر ایدئولوژی زندگی می‌کنیم و فهم آن برای درک دنیای اطرافمان حیاتی است. این کتاب، با به‌روزرسانی‌های مداوم، ارتباط مستقیم خود را با تحولات سیاسی معاصر حفظ کرده و به همین دلیل، خوانش آن برای هر کسی که به دنبال فهم ریشه‌های تحولات جهانی و نقش ایدئولوژی‌ها در شکل‌دهی به آینده است، یک ضرورت محسوب می‌شود.
در حال حاضر دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است.