دوشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۲
قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب معروف‌ترین اثر مهدی آذریزدی است. این مجموعه شامل هشت کتاب است که مهم‌ترین داستان‌های کهن ادبیات فارسی از جمله برجسته‌ترین داستان‌های کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه، سندبادنامه و قابوس‌نامه، گلستان، چند قصه از مولوی و عطار و همچنین بهترین داستان‌های قرآنی و پیامبران را دربرمی‌گیرد.
نویسنده در انتخاب داستان‌ها و حکایت‌ها سعی داشته موضوعاتی را انتخاب کند که به زندگی امروز کودکان و نوجوانان نزدیک باشد تا برای آن‌ها ملموس و جذاب جلوه کند و بتوانند به‌خوبی با داستان‌ها ارتباط برقرار کنند. همچنین مطالب را با زبانی ساده و شیوا بازگو کرده است تا برای کودکان و نوجوانان روان و دلنشین باشد.
هدف نویسنده در این مجموعه آشنایی و ارتباط نوجوانان با مهم‌ترین و شاخص‌ترین آثار ادبیات فارسی بوده است. دو جلد از این مجموعه نیز به داستان‌های قرآنی و داستان‌هایی از زندگی پیامبران و چهارده معصوم اختصاص یافته است. این مجموعه مناسب گروه‌های سنی ج و د است، اما خواندن آن به همه‌ی گروه‌های سنی توصیه شده و مخاطبان آن به کودکان و نوجوانان محدود نمی‌شود.
آشنایی با کتاب‌های مجموعه
داستان‌های اولین کتاب از کلیله و دمنه انتخاب شده که شامل بیست‌و‌پنج داستان است. ترجمه‌ی فارسی کتاب کلیله و دمنه بسیار دشوار است و برای کودکان و نوجوانان قابل فهم نیست، اما در این کتاب با زبانی ساده و مفهوم و با اندکی تغییر بازنویسی شده است. حکایتهای منتخب کوتاه و مناسب کودکان و نوجوانان هستند؛ داستان‌هایی مانند «دوستی کبک و شاهین»، «خرچنگ و مرغ ماهی‌خوار»، «تربیت گرگ» و...
دومین کتاب داستان‌هایی از مرزبان‌نامه است. مرزبان‌نامه یکی از آثار فاخر ادبی با هفتاد حکایت اصلی و فرعی است که برخی از آن‌ها _مانند کلیله و دمنه_ از زبان حیوانات روایت می‌شوند و برخی دیگر افسانه‌ها و داستان‌های تاریخی هستند. اصل این کتاب حدود هشتصد سال پیش به زبان طبرستانی (مازندرانی) نوشته شده و بعدها نویسنده‌ی دیگری آن را به زبان فارسی درآورده است که به سبب داشتن عبارات و کلمات عربی نثر دشواری دارد. در این کتاب بیستویک داستان مفید و آموزنده برای کودکان از مرزبان‌نامه انتخاب و با زبانی روان و رسا بازنویسی شده است؛ داستان‌هایی مانند «شیر پرهیز‌کار»، «درخت مراد»، «رسم راسویی»، «پند خرگوش» و... .
سومین کتاب از این مجموعه مربوط به قصههایی از سندبادنامه و قابوس‌نامه است.کتاب سندبادنامه در اصل به زبان هندی قدیم بوده و بعدها به زبان‌های پهلوی، عربی و سپس فارسی ترجمه شده است. طبق گفته‌ی نویسنده تمامی قصه‌های این کتاب _و کتاب‌های پیشین_ برای کودکان و نوجوانان مناسب نیست؛ بنابراین در این مجموعه با دقت فراوان داستان‌های مفید گلچین شده‌اند.
کتاب قابوس‌نامه نسبت به سندبادنامه نثر روان‌تری دارد، اما خواندن آن نیز برای کودکان و نوجوانان کمی دشوار است؛ بنابراین داستان‌های ساده‌تر آن بازنویسی شده‌اند. برخی از داستان‌های کتاب سوم «خوراک بهشتی»، «مورچه و زنبور»، «یک قطره عسل» و ... از سندبادنامه و «خیاط و کوزه»، «تجارت و سخاوت»، «گفتار خوب» و ... از قابوس‌نامه هستند.
چهارمین کتاب این مجموعه شامل بیست‌و‌چهار قصه از مثنوی مولوی است. مثنوی یکی از برجسته‌ترین و کم‌نظیرترین متون ادبی_عرفانی است. این اثر شامل دویست حکایت و تمثیل است و متن اصلی آن آمیخته به زبان عرفان و کلام است؛ بنابراین فهم آن نیازمند آگاهی‌های پیش‌زمینه‌ای است. آذریزدی حکایتهای مثنوی را با زبانی ساده و شیوا بیان کرده است تا خواندنش برای کودکان و نوجوانان میسر و مفید باشد؛ زیرا در وهله‌ی اول با مولانا و این اثر ارزشمند آشنا می‌شوند و سپس با حکایتهای آن ارتباط برقرار کرده و از آن‌ها در زندگی خود استفاده می‌کنند. قصههایی مانند «فرار از مرگ»، «سیاست باغبان»، «دشمن در لباس دوست»، «حق‌شناسی لقمان» و... در این کتاب آمده‌اند.
پنجمین کتاب قصه‌های قرآنی نام دارد و برگرفته از قرآن است. در این کتاب مشهور‌ترین و آموزنده‌ترین داستان‌های قرآنی به تشخیص و انتخاب نویسنده ذکر شده است. داستان‌های منتخب عیناً با آنچه در قرآن و کتاب‌های دینی آمده است تطابق ندارند. برخی قسمت‌ها کوتاه‌تر و برخی قسمت‌ها با توضیح و تفصیل بیشتر همراه شده‌اند. بیشتر قصه‌های این کتاب مربوط به سر‌گذشت پیامبران است و موجب می‌شود کودکان و نوجوانان با داستان زندگی پیامبران، معجزات آن‌ها و دستورات دینی آشنا شوند. اولین داستان کتاب درباره‌ی حضرت آدم است و ماجرای خلقت انسان را با زبانی دلنشین و جذاب روایت می‌کند. از دیگر داستان‌ها می‌توان به داستان حضرت نوح، هود و صالح، ابراهیم، ایوب، یوسف، اصحاب کهف و... اشاره کرد.
ششمین کتاب حکایت‌هایی از عطار نیشابوری است. از این شاعر بزرگ آثار ارزشمندی مانند منطق‌الطیر، مصیبت‌نامه، الهی‌نامه و... برجای مانده است. در این کتاب بیستویک حکایت از سه کتاب مذکور انتخاب و بازنویسی شده است. از حکایتهای این کتاب می‌توان «گدای عاشق»، «دندان سفید»، «پیرچنگی» و... را نام برد.
هفتمین کتاب از این مجموعه‌ی هشت‌جلدی متعلق به حکایت‌هایی خواندنی گلستان سعدی است. گلستان حکایات بسیار مفید و تأمل‌برانگیزی دارد که خواندن آن‌ها برای کودکان و نوجوانان مهم و ضرورری است. حکایتهای گلستان و ملستان داستان‌های این کتاب را تشکیل می‌دهند. اما ملستان چیست؟ ملستان در لغت به معنای میخانه است، در این‌جا اما مجموع آثار شبیه به گلستان مد نظر است. پس از نگارش گلستان به سبب شهرت و محبوبیتی که این اثر فاخر یافت، تقلید‌های فراوانی از آن صورت گرفت. آثار هیچ‌یک از مقلدان سعدی به اندازه‌ی گلستان پرآوازه نشد و آذریزدی به همین خاطر حکایت‌هایی را از این آثار گلچین کرده است تا خواننده با آن‌ها هم آشنا شود. از جمله حکایت‌هایی که از گلستان و ملستان گلچین و بازنویسی شده‌اند، می‌توان به حکایتهای «گدای نابینا و دزد بینوا»، «مردی که یکی را دوتا می‌دید»، «همنشین بدنام» و... اشاره کرد.
و اما آخرین کتاب این مجموعه قصههایی درباره‌ی چهارده معصوم و توضیحات برخی مسائل مانند ساده‌زیستی به شیوه‌ی ایشان است. همچنین موضوعات مهم دیگری مانند حقوق زنان، امانت‌داری، مردم‌داری، سیاست و... که توضیح آن‌ها اغلب برای کودکان سخت و پیچیده است، در قالب داستان روایت شده است. کودکان و نوجوانان با خواندن این کتاب علاوه بر آشنایی با شیوه‌ی زندگی معصومین، برخی مسائل مهم را بهتر درک خواهند کرد.
حکایت کوتاهی از این کتاب: «یکی از دوستان امام صادق کلامی شنید و شگفتی نمود و گفت: ای پسر پیغمبر این کلام گوهری است گرانبها. حضرت فرمود: کلام بهتر از گوهر است، زیرا گوهر سنگی بیش نیست و سخن ممکن است سودمند باشد.»[۱]
کلام آخر
قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، مجموعه‌ای است غنی و بسیار مفید برای هر نوع سلیقه‌ای. خواندن کتاب‌های این مجموعه به فرزندان شما کمک می‌کند با ادبیات فارسی و آثار فاخر آن آشنا شوند، به‌راحتی با متن‌ها ارتباط برقرار کنند و موانعی مانند زبان کهن بر سر راه آن‌ها نباشد و در نتیجه به کتاب و کتاب‌خوانی بیشتر علاقه‌مند شوند.
از دیگر ویژگی‌های مثبت کتاب آن است که فرزند شما را با واژگان و ترکیب‌های زبانی تازه‌ای آشنا می‌کند؛ زیرا نویسنده ضمن حفظ زبانی ساده و روان در بازنویسی داستان‌ها، به جای حذف برخی کلمات جدید و دشوار معنای آن‌ها را توضیح داده است.
این مجموعه برای اولین بار در سال 1335 به چاپ رسید و تا به امروز هم چندین بار تجدید چاپ شده است. برخی از کتاب‌های این مجموعه به‌عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب شده‌اند. جالب است بدانید این مجموعه تاکنون به زبان‌های روسی، ارمنی، اسپانیایی و چینی ترجمه شده و در تمام این سال‌ها همواره مورد استقبال قرار گرفته است.
[۱]- آذریزدی، 1369، 140
در حال حاضر دیدگاهی برای این مقاله ثبت نشده است.