مروری بر رمان پلیسی فیل در تاریکی نوشته‌ی قاسم هاشمی نژاد

چه چیزی می‌تواند بیش‌تر‌ از این‌که نتوانید کتاب را زمین بگذارید، نشانه‌ی یک داستان خوب باشد؟ «فیل در تاریکی» داستان خوش‌خوان و پرکششی است که از لحظه‌ی شروع آنقدر درگیرتان می‌کند که اگر آب دستتان باشد می‌گذارید زمین و یک نفس کتاب را می‌خوانید. یک رمان کوتاه ‌پلیسی_کارآگاهی ایرانی که قصه‌اش را بدون طفره رفتن تعریف می‌کند. داستان در تهران قدیم می‌گذرد و توصیف‌های باور‌پذیر و واقع‌گرایانه‌اش تا پایان، فرصت چشم برداشتن از دریچه‌ی شهر‌فرنگ کتاب را نمی‌دهند. نویسنده چنان تصاویر تازه و بی‌بدیلی از تهران دهه‌ی پنجاه ترسیم می‌کند که در اولین دوره‌ی جایزه‌ی داستان تهران از او بابت ارائه‌ی تصویری ناب و ماندگار از تهران در «فیل در تاریکی» تقدیر شد.

رمان، روایت جلال «گاراژدار عشق ماشینی» است که برادر جوان دانشجویش برایش از آلمان بنز سبز خوش‌رنگی را که سال‌ها آرزو داشته، سوغات می‌آورد. غافل از سرنوشتی که انتظارش را می‌کشد. روایتی نفس‌گیر در «چار چار» زمستان، هشت روز از سردترین روزهای سال، از تقلای جلال برای پی بردن به راز ماشین و انتقام گرفتن. در هشت روز دلهره‌آور همپای او سرمای ترس زیر پوستمان می‌دود، حسرت می‌خوریم، خونمان به جوش می‌آید و غمگین می‌شویم.

فیل در تاریکی

نویسنده: قاسم هاشمی نژاد ناشر: هرمس قطع: شمیز،رقعی نوع جلد: شمیز قیمت: 28,000 تومان

افزودن به پاکت خرید

افزودن به پاکت خرید

شخصیت‌ها در این رمان پرگویی نمی‌کنند و وقتی فارسی را با لهجه‌‌های خوش‌آهنگ شیرازی و ارمنی حرف می‌زنند یا حرف‌هایشان پر از اصطلاحات عامیانه‌ی تهران قدیم است دوست‌داشتنی‌تر می‌شوند. کافی است «فیل در تاریکی» را بخوانید تا ببینید چطور نویسنده‌‌ای کارآزموده می‌تواند زبانی را که برای داستان پلیسی نوشتن بیش ‌از‌ اندازه شاعرانه به نظر می‌رسد درست و متناسب با ژانر به کار گیرد. نثر آراسته‌ی داستان حاصل سال‌ها سر و کار داشتن نویسنده با ادبیات و متون کهن است. ابهام و دلهره از همان اسم رمان آغاز می‌شود که به تمثیل «پیل در خانه‌ی تاریک» مولوی در مثنوی اشاره دارد. انتخاب اسمی که نشان می‌دهد چرا هاشمی‌نژاد که بسیاری او را پدر رمان پلیسی مدرن ایرانی می‌دانند، شایسته‌ی این عنوان است. تعلیق و رازآلودگی «فیل در تاریکی» را می‌توان هم تعهد به رعایت اصول ژانر دانست و هم تأثیر راز و رمز متون عرفانی بر لحن داستان. چه کسی می‌توانست بهتر از نویسنده‌ای انزواطلب که هیچ‌وقت در جریان غالب ادبیات ایران نبود و به «ادبیات برای ادبیات» باور داشت، ژانر پلیسی را این چنین بومی کند؟

داستانی که چهل و سه سال پیش نوشته‌ شد و در آن زمان هم از سوی حکومت و هم از سوی روشنفکران چپ نادیده گرفته شد و پس از انقلاب هم به گفته‌ی خود نویسنده، با ممنوعیت انتشار آثار پلیسی مجال دیده شدن نیافت، هنوز آنقدر جذابیت و تازگی دارد که درست پس از چهل‌ سال از اولین چاپش در سال 1358 و سال‌ها مهجور ماندن، امسال از سوی نشر هرمس با طرح جلدی هیجان‌انگیز تجدید چاپ شد و کتابی را که شیفتگان ادبیات در میان کتاب‌های افستی و دست‌دوم به دنبالش بودند را به قفسه‌ی کتابفروشی‌ها برگرداند.