تنها دوره‌ای که کمیت و کیفیت بانوان خوشنویس و به ویژه مذهب و نگارگر افزایش یافته و به آقایان نزدیک شده است، دهه‌های پس از انقلاب اسلامی است که به دلایل گوناگون از جمله تحریم برخی از هنرها موج سیل آسایی از علاقه مندان وارد هنرهای تابلونگاری شدند؛ هنرهای مربوط به نگارش و تولید قطعات و تابلوهای هنری که در گذشته بیشتر به کتابت و کتاب آرایی محدود می‌شدند. برای مثال استاد علی راهجیری در تذکره‌ی خوشنویسان معاصر (۱۳۴۶) تنها از یک بانوی خوشنویس یاد کرده ولی در ویرایش‌های بعدی کتاب در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ از ده‌ها بانوی معاصر نام برده است. با وجود رشد کمی و کیفی خوشنویسی و به ویژه بانوان خوشنویس یکی از نکات مهم این است که در هزاره‌ی اخیر، خط نسخ با استنساخ کلام الله پیوندی ناگسستنی داشته و کتابت قرآن به جهت تیمن و مبارکی از این بواب تا نساخان دوره‌ی پهلوی جریانی سنتی و ثابت داشته است اما جالب است که بسیاری از استادان نسخ نویس پس از انقلاب این توفیق را نیافته و با توجه به زمینه‌های اجتماعی اقتصادی هنر، به قطعه‌نویسی اشتغال داشته و در طی سه دهه‌ی اخیر بانوانی را آموزش داده‌اند که عیار آثار برخی از آنها با بهترین بانوان نسخ نویس گذشته قابل مقایسه و گاه برتر است. در پایان از دوستان فرهیخته ام که با راهنمایی سبب غنای این پژوهش شده‌اند. سپاسگزاری میکنم استاد مجید عبدامین دکتر محمدرضا بهزادی و همچنین از استاد نوشاد رکنی و بهزاد یوسف زاده که تصاویری را در اختیارم گذاشتند.

حمیدرضا قلیچ خانی
تهران بهمن ماه ۱۳۹۹

صفحه ۷