کتاب خدا مرگ و زمان

کتاب خدا، مرگ و زمان پنجمین کتابی است که از امانوئل لویناس، فیلسوف فرانسوی لیتوانیایی تبار، به زبان فارسی ترجمه می شود، پیش تر، کتاب های اخلاق و نامتناهی، از وجود به موجود، زمان و دیگری و نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل از این متفکر در ایران ترجمه و منتشر شده است. چهار سخنرانی لویناس، که در طی سال های ۱۹۴۶ - ۱۹۴۷ در انجمن فلسفه کارتیه لاین ایراد شده بود، نخستین بار در سال ۱۹۷۹ تحت عنوان زمان و دیگری منتشر شد. اثر حاضر نیز متن درس گفتارهای لویناس است که طی سال های ۱۹۷۵ - ۱۹۷۶ در دانشگاه سوربن ایراد شده اند. به نظر ژاک رولان - دانشجوی لویناس در دوره دکتری فلسفه که رساله اش را تحت عنوان داستایفسکی و مسئله دیگری (۱۹۸۳) زیر نظر وی نوشت _ کتاب خدا، مرگ و زمان را باید پس از زمان و دیگری خواند. رولان در پس گفتار کتاب حاضر می‌نویسد:

اگرچه مسئله زمان در نوشته کوتاه سال ۱۹۳۵، با عنوان درباره گریز، که آغاز حقیقی این ماجراجویی اندیشه بود غایب است، و اگرچه آن اثر صرفاً به نحو سلبی به مرگ اشاره داشت، در آثاری که بلافاصله پس از جنگ به طبع رسیدند (از وجود به موجود، زمان و دیگری) هر دو مسئله مرگ و زمان، هر یک فی نفسه به مثابه پرسش و نیز در روابطی که به آن ها وحدت می‌بخشند، در کانون تأمل جای می‌گیرند.

احسان قاسم‌خانی
یادداشت مترجم

متونی که در کتاب خدا مرگ، و زمان خواهیم خواند بازنشر گفتارهای دو دوره آموزشی امانوئل لويناس است که طی سال تحصیلی ۱۹۷۵ - ۱۹۷۶ و در آخرین دوره تدریس های منظم وی در دانشگاه سوربن ایراد شده است. جلسه نخست از ساعت ۱۰ تا ۱۱ و جلسه دوم از ساعت ۱۲ تا ۱۳ جمعه هر هفته برگزار می شد. مجاورت زمانی دو جلسه در حکم عینیت بخشی به نزدیکی مضامین فلسفی شان است. پرداختن به برخی نکات اساسی و مهم ضرورت دارد که تعدادی از آن ها در پس گفتار این مجلد آورده و تشریح خواهند شد.

نزدیکی زمانی دو جلسه بر اساس این واقعیت توجیه می‌شود که اگر برای جلسه نخست دو موضوع مرتبط مرگ و زمان انتخاب شده، در جلسه دوم این «واژه بی حد و مرز» که همان اسم خدا است بررسی می شود، و هر دوی این جلسات در جریان شرح و توضیح لویناس درباره پرسشی پیش می روند که در بطن اندیشه وی در تپش است: رابطه بینا انسانی به منزله رابطه اخلاقی. از رهگذر همین رابطه اخلاقی، سه مفهوم خدا، مرگ و زمان در آثار مکتوب لویناس به پرسش مبدل می شوند و در این جا موجب پیشرفت روند سخنرانی در این دو مجموعه درس گفتار می‌گردند.

ژاک رولان
پیشگفتار