کتاب ازو و بوطیقای سینما
معرفی کتاب ازو و بوطیقای سینما
کتاب ازو و بوطیقای سینما نوشته‌ی دیوید بوردول، با ترجمه‌ی روبرت صافاریان و انتشار توسط نشر مرکز (۱۳۹۹)، یکی از مهم‌ترین آثار نظری در حوزه‌ی مطالعات سینما است. کتاب ازو و بوطیقای سینما در ۳۴۲ صفحه به زندگی و آثار یاسوجیرو ازو، کارگردان ژاپنی، می‌پردازد و همزمان نظریه‌ی «بوطیقای سینما»ی بوردول را در کاربست عملی به نمایش می‌گذارد. کتاب ازو و بوطیقای سینما هم یک مطالعه‌ی موردی درباره‌ی سینمای ازو است و هم متنی بنیادی درباره‌ی چگونگی شکل‌گیری و دریافت فیلم‌ها.
خلاصه کتاب
«ازو و بوطیقای سینما» کتابی است که از یک سو به زندگی و سبک سینمایی یاسوجیرو ازو می‌پردازد و از سوی دیگر، نظریه‌ی بوردول درباره‌ی «بوطیقای تاریخی سینما» را توضیح و آزمایش می‌کند. در کتاب ازو و بوطیقای سینما، جنبه‌هایی چون زاویه‌ی پایین دوربین ازو، فصل‌های گذار خاص فیلم‌هایش، و تأثیر بستر اجتماعی و فرهنگی بر کار او تحلیل می‌شوند. بوردول با پرهیز از رویکردهای صرفاً روانکاوانه یا سیاسی، فیلم‌های ازو را در بستر تاریخی‌شان بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که این آثار برخلاف تصور رایج، چندان هم مشابه یکدیگر نیستند.
کتاب از دو بخش تشکیل شده است:
- بخش نخست: مروری کلی بر کارنامه‌ی ازو، تحلیل سبک، روایت، هنجارهای فرمی و جایگاه اجتماعی فیلم‌های او.
- بخش دوم: شرح و تحلیل انتقادی یکایک فیلم‌های ازو به ترتیب تاریخی، همراه با پیوست‌هایی شامل داده‌های کمی و کتاب‌نامه.
موضوع کتاب
کتاب ازو و بوطیقای سینما در حوزه‌ی نظریه و نقد سینما و به‌ویژه در پیوند با زیبایی‌شناسی سینما جای می‌گیرد. موضوع اصلی آن دو محور دارد:
- بررسی دقیق زندگی و سبک فیلم‌سازی یاسوجیرو ازو و جایگاه او در تاریخ سینمای ژاپن.
- معرفی و بسط نظریه‌ی بوطیقای سینما، به معنای مطالعه‌ی شیوه‌ی ساخت فیلم‌ها و نحوه‌ی دریافت آن‌ها توسط مخاطب در بسترهای اجتماعی و تاریخی.
درباره نویسنده
دیوید بوردول (متولد ۱۹۴۷)، نظریه‌پرداز آمریکایی سینما و استاد مطالعات سینمایی در دانشگاه ویسکانسین – مدیسن است. او به‌همراه همسرش، کریستین تامسون، از مهم‌ترین چهره‌های نظریه‌ی سینما به‌شمار می‌رود. بوردول با آثاری چون هنر سینما و تاریخ سینما شهرتی جهانی دارد. تمرکز اصلی او بر تحلیل روایت، سبک و دریافت فیلم‌ها در بستر فرهنگی و تاریخی است.
جملات کتاب
«بوطیقای تاریخی درباره‌ی ازو حرف‌های تازه‌ای دارد. وقتی فیلم‌های او را زیر ذره‌بین می‌گذاریم متوجه می‌شویم که آن‌قدرها هم که می‌گویند شبیه هم نیستند... فیلم‌های ازو را وقتی در بستر اجتماعی‌شان جای می‌دهیم کمتر مدیون زیبایی‌شناسی ژاپنی و بودیسم‌اند و بیشتر وامدار یک فرهنگ توده‌ای زنده و پویا و به‌طور غیرمستقیم تنش‌های ایدئولوژیک‌اند.»
چرا باید این کتاب را بخوانیم؟
- چون یکی از جامع‌ترین پژوهش‌ها درباره‌ی یاسوجیرو ازو است، فیلم‌سازی که به «ژاپنی‌ترین کارگردان ژاپن» شهرت یافته و آثارش همواره محل بحث نظریه‌پردازان بوده است.
- چون کتاب فقط یک مطالعه‌ی کارگردان نیست، بلکه دروازه‌ای به نظریه‌ی بوطیقای سینما است؛ رویکردی که در مقابل نقدهای روانکاوانه و سیاسی غالب در دهه‌ی هفتاد میلادی، بر سازوکارهای واقعی ساخت و دریافت فیلم تأکید می‌کند.
- چون ترجمه‌ی روان و مقدمه‌ی مبسوط روبرت صافاریان آن را به منبعی آموزشی و تحلیلی ارزشمند برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان جدی سینما تبدیل کرده است.
- و در نهایت، چون مطالعه‌ی کتاب ازو و بوطیقای سینما، هم شناخت عمیق‌تری از آثار ازو به دست می‌دهد و هم افق تازه‌ای برای درک نظریه‌ی سینما می‌گشاید.
