کتاب آبی تاریخ یک رنگ

معرفی کتاب آبی تاریخ یک رنگ

رنگ چیست؟ آیا یک پدیده طبیعی با معنایی جهان‌شمول است یا یک ساختار فرهنگی پیچیده؟ میشل پاستورو، مورخ برجسته فرانسوی، در کتاب آبی تاریخ یک رنگ (با عنوان اصلی Bleu: Histoire d'une couleur)، با تمرکز بر جوامع اروپایی، استدلال می‌کند که رنگ بیش از هر چیز یک واقعیت اجتماعی است. این کتاب، روایتی جذاب از تحولی عمیق است: چگونه رنگ آبی، که در دوران باستان رنگی فاقد اهمیت و حتی ناخوشایند بود، به محبوب‌ترین رنگ در دوران معاصر تبدیل شد.

رویکرد کتاب آبی تاریخ یک رنگ

پاستورو در دیباچه کتاب، رویکرد خود را از دیگر آثار مربوط به رنگ متمایز می‌کند. او با نقد نگاه‌هایی که به دنبال حقایق جهان‌شمول و روان‌شناختی برای رنگ‌ها هستند، تاکید می‌کند که معنا و کارکرد رنگ‌ها در هر دوره تاریخی و در هر جامعه‌ای متفاوت است. کتاب آبی تاریخ یک رنگ نه یک تحلیل روان‌شناختی، بلکه یک پژوهش تاریخی دقیق است که با تکیه بر رسوم اجتماعی، تاریخ پارچه و لباس، نمادها و آثار هنری و ادبی، سرگذشت پر فراز و نشیب رنگ آبی را روایت می‌کند.

چگونه آبی به محبوب‌ترین رنگ جهان تبدیل شد؟

ساختار کتاب به صورت کرونولوژیک تنظیم شده و سیر تحول جایگاه رنگ آبی را در دوره‌های مختلف تاریخی دنبال می‌کند:

• از آغاز تا قرن دوازدهم (رنگی که به چشم نمی‌آید): در این دوره، به خصوص در یونان و روم باستان، آبی رنگی بی‌اهمیت و در حاشیه است. این رنگ اغلب با بربرها و اقوام بیگانه مرتبط دانسته می‌شد و در زندگی روزمره و نمادین جایگاه چندانی نداشت.
• قرن یازدهم تا هفدهم (رنگی تازه و اخلاقی): از قرن یازدهم به بعد، یک «انقلاب آبی» رخ می‌دهد. آبی به تدریج به رنگ الهی (رنگ ردای مریم مقدس)، رنگ سلطنتی (رنگ لباس پادشاهان فرانسه) و رنگی با ارزش‌های اخلاقی مثبت تبدیل می‌شود.
• قرن هجدهم تا امروز (رنگ محبوب): از قرن هجدهم و با وقوع انقلاب‌های سیاسی و فرهنگی، آبی به رنگ محبوب عموم مردم بدل می‌شود. این رنگ با مفاهیمی چون آزادی، خیال‌پردازی رمانتیک، و در دوران معاصر با پدیده‌هایی مانند شلوار جین، به نماد مدرنیته و زندگی روزمره تبدیل می‌شود.

کتاب با این پرسش به پایان می‌رسد که آیا آبی امروز در حال تبدیل شدن به یک رنگ خنثی و همه‌جایی است؟

درباره نویسنده و مترجم

میشل پاستورو (متولد ۱۹۴۷) مورخ، نشانه‌شناس و مدیر مطالعات در مدرسه عملی مطالعات عالی پاریس است. او به عنوان یکی از برجسته‌ترین متخصصان جهان در زمینه تاریخ اجتماعی رنگ‌ها، نمادها و حیوانات شناخته می‌شود. کتاب آبی تاریخ یک رنگ بخشی از مجموعه پژوهش‌های گسترده او درباره تاریخ رنگ‌های مختلف است.

این اثر توسط فرزانه معمار به فارسی برگردانده شده و نشر نظر آن را منتشر کرده است.

کتاب آبی تاریخ یک رنگ اثری روشنگر و جذاب است که نگاه ما را به چیزی به ظاهر ساده مانند رنگ برای همیشه تغییر می‌دهد. این کتاب برای تمام علاقه‌مندان به تاریخ، تاریخ هنر، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی، منبعی ضروری و خواندنی است.