از قربانی کننده تا قربانی شونده

وضعيت قربانی شدگی

در جهان کهن، آیین قربانی یک وضعیت سه سویه بود: قربانی کننده، قربانی شونده و موضوع قربانی (یا ایده‌ای که قربانی برایش صورت می‌گرفت). آیین قربانی بر یک رابطه‌ی مبادله‌ای استوار بود، از همین رو خشونت موجود در آیین، فی ذاته خشونت نبـود بلکه در باطن رابطه‌ای مبادله‌ای بود ميان قربانی و ایزد. قربانی چیزی میبخشید (جان) و چیزی به دست می‌آورد (انباز شدن با ایزد)، و در این میان قربانی‌کننده یا کاهن تنها یک واسطه بود. قربانی از طریق بخشش جان خود، ایزد رنجورشده را بار دیگر بارور می‌ساخت. بدین ترتیب رابطى سه سویه‌ی آیین قربانی (ایزد- قربانی شونده - قربانی کننده) در آیین‌هـای بدوی، مبادله‌ای دوسـويـه میان ایزد و قربانی شونده بود؛ قربانی کننده تنها واسطه‌ى اين آیین یا دلال این مبادله به شمار می‌آمد.

محمد رضایی راد

صفحه ۸۷