درس‌هایی نهفته در رمان‌ها

برترین آثار لئو تولستوی

فاطمه آل آقا

یکشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۰

« فردای آن روز که نوبت رسیدگی پرونده‌‌ی ماسلوا بود، شاهزاده به مجلس سنا رفت. جلو پلکان کاخ باشکوه سنا عده‌ای منتظر ایستاده بودند. فانارین هم در آنجا منتظر نخلیدف بود و چون گوشه و زوایای کاخ را می‌شناخت، شاهزاده را با خود به طبقه دوم برد. در سمت چپ راهرو پهنی بود. در قابی فرمان انتشار قانون مدنی را به دیوار آویخته بودند. در اولین اتاق بارانیهاشان را درآوردند و از متصدی رختکن پرس‌وجو کردند و فهمیدند که همه‌ی سناتورها آمده‌اند و آخرین آنها همان الساعه از راه رسیده. فانارین فراک پوشیده و کراوات سفید بسته بود. از آنجا به اتاق پهلوئی رفتند که به جای انتظار بود و به رختکن بزرگتری راه داشت و گوشه‌ی آن پلکان مارپیچی بود که مرتبا کارمندان خوش‌پوش و ظریف با کیف زیر بغل پائین می‌آمدند. پیرمرد ریزه‌اندامی که قیافه‌ی پدرانه‌ای داشت و کت و شلوار خاکستری پوشیده بود، برای عوض کردن لباس به رختکن بزرگ رفت و بعد از چند دقیقه با لباس ملیله‌دوزی و پیراهن سفید یخه آهاری بیرون آمد. با آن لباس مسخره شبیه مرغان خانگی شده بود. خودش هم در آن لباس، معذب بود. این شخص سناتور((ب)) بود که به عقیده‌ی فانارین بهترین عضو آن شعبه از دیوان سنا بود. فانارین یکی از همکاران پترزبورگی خود را در آنجا پیدا کرده، با او به شور و گفتگو مشغول شده بود. نخلیدف حاضران را از نظر می‌‌گذراند که ده پانزده نفری می‌شدند. دو زن، یکی عینکی و جوان، و دیگری جا افتاده و خاکستری مو در آن میان دیده می‌شدند. آن‌روز قرار بود به پرونده‌ی تهمت زدن یک روزنامه‌نویس به رئیس یک شرکت معتبر تجاری رسیدگی شود. این پرونده مدتی بود خیلی سر و صدا به‌پا کرده بود و روزنامه‌نویس در انتظار تصمیم دیوان کشور بود.»[1]

عده‌ی زیادی از هنرمندان و نویسندگان به مکتب هنر برای هنر باور قلبی دارند. آن‌ها عقیده دارند ذات هنر برای ارائه‌ی یک اثر کافی‌ است و تکنیک‌ها و شگردهای خاص بر هر چیزی ارجحیت دارند. هدف آن‌ها از ارائه‌ی آثار خود، رسیدن به زیبایی درونی هنر است و هنگام بررسی شاهکارها، به دنبال نکته‌ی دیگری نمی‌گردند. عده‌ای دیگر بر این باورند که هنر باید راهنما باشد. آن‌ها هنر را وسیله می‌دانند و عقیده دارند باید در جهت رسیدن به اهداف والا مورد استفاده قرار بگیرد و در نهایت انسان را برای رسیدن به رستگاری راهنمایی کند.

نقاشان زیادی قبل از شروع کار، به دنبال یافتن راهی هستند تا بتوانند به وسیله‌ی اثر خود به بشریت کمک کنند و هنگام آغشته کردن قلم به رنگ، هدف‌های درونی و اصیل دارند و بعد به خود نقاشی فکر می‌کنند و طرح می‌زنند. شاعران زیادی هنگام گفتن شعر و یکسان کردن قافیه و ردیف، به درون‌مایه‌ی شعر‌های خود، فکر می‌کنند و کلمه‌ها را برای رساندن عقیده‌ی خود به خدمت می‌گیرند. پشت بسیاری از بناها و عمارت‌های تاریخی، یک اندیشه و تفکر، قرار دارد و معماران هم به این نکته بی‌توجه نیستند. نویسندگان زیادی وجود دارند که حین نوشتن داستان و رمان، درس‌های بزرگ و عمیق زندگی را به مخاطب خود می‌آموزند و عقاید و اندیشه‌های ارزنده‌ را به خوانندگان منتقل می‌کنند.

یکی از این نویسندگان که به دنبال منتقل کردن اندیشه‌ها و عقاید شخصی خود به سایرین بوده است و در رمان‌هایش درس‌های گوناگونی به انسان می‌دهد، تولستوی، نویسنده‌ی مطرح روسی است. او با آثار خود در جهت آگاهی‌ بخشی به آدمیان در همه‌ی دوران‌ها، گام‌های موثری برداشته است.

لئو تولستوی که بود؟

لئو (لو نیکلایویچ) تولستوی در اوت 1828 در یاسنایا پالیانا روسیه چشم به جهان گشود. تولستوی این شانس را داشت تا در خانواده‌ای اصیل متولد شود. پدر او کنت گراف نیکلا ایلیچ تولستوی و مادرش شاهزاده ماری نیکلایونا بود؛ اما تقدیر خیلی زود اعضای این خانواده‌ را از هم جدا کرد و تولستوی در کودکی، ابتدا مادر و بعد به فاصله‌ی چند سال پدرش را از دست داد و از آغوش مادر و مهر پدر محروم شد. بعد از این اتفاق تلخ، او به نزد عمه‌ی خود رفت و برای مدتی در خانه‌ی او زندگی کرد. تولستوی از ابتدا علاقه‌ی چندانی به فضای آکادمیک نداشت. او در ابتدا به تحصیل در رشته‌ی زبان‌های شرقی در دانشگاه قازان مشغول شد؛ اما بعد از سه سال این درس را رها کرد و به سراغ رشته‌ی حقوق رفت. پس از چندی لئو از رشته‌ی حقوق هم دست کشید و برای همیشه درس و دانشگاه را رها کرد. او در سال 1851 به ارتش پیوست و برای مأموریت راهی قفقاز شد. از همان سال بود که لئو به سراغ نوشتن رفت و داستان کودکی را نوشت و آن را در مجله‌ی معاصر به چاپ رساند.

تولستوی در سال 1854 به سپاه کریمه ملحق شد و خیلی زود پیشرف کرد و به درجه‌ی ستوانی رسید. او بعد از مدتی برای همیشه از جبهه‌های جنگ خداحافظی کرد و از میدان نبرد دور شد. پس از این لئو جدی‌تر به ادبیات نگاه کرد. او در زمینه‌ی رمان، داستان، نمایش‌نامه، جستار و... فعالیت‌های گوناگون داشته و بارها نامزد دریافت جایزه نوبل ادبیات شده است. لئو تولستوی به کشورهای مختلفی نظیر فرانسه، آلمان، ایتالیا، سوییس و انگلستان سفر کرده و تجربه‌های گوناگون زیادی به دست آورده است. این نویسنده دغدغه‌‌های والایی در جهت آموزش و پرورش کودکان داشت و در همین زمینه کارهای بزرگی انجام داده است. تولستوی با افراد بزرگی چون چارلز دیکنز، آدولف دیستروگ، فریدریش فروبل و... دیدار کرد و از آنان بسیار آموخت. ساخت دبستان در روستا و تأسیس محیطی برای آموزش به کودکان و نوجوانان، نوشتن داستان، تلاش برای اصلاح اساسی در حوزه‌های آموزشی و... از جمله فعالیت‌های این نویسنده‌ی بی‌نظیر بود. وی تلاش می‌کرد تا دنیا را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کند.

او در کتاب‌های خود ضمن نوشتن داستان‌های جذاب، ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی را بیان می‌کرد. وی منتقد جدی زمانه‌ی خود بود و به شکل غیرمستقیم به مخاطبان خود درس می‌داد. تولستوی به سبب نوشته‌های خود همواره زیر ذره‌بین نهادهای قدرت و حکومتی و کلیسا بود. او در نهایت به سبب نوشتن یکی از رمان‌هایش از طرف کلیسا مرتد شناخته شد. تولستوی در نهایت در نوامبر 1910 در ایستگاه راه‌آهن جان به جان آفرین تسلیم کرد. جنگ و صلح، آنا کارنینا، مرگ ایوان ایلیچ، ارباب و بنده، پدر سرگی، رستاخیز، سعادت زناشویی، حرص باعث هلاکت است، شیطان و... از جمله آثار مطرح و جذاب این نویسنده‌ی روسی هستند.

کتاب جنگ و صلح

شاید بتوان گفت جنگ و صلح مشهورترین کتاب تولستوی است. این رمان طولانی در سال 1869 منتشر شد و خیلی زود توانست توجه مخاطبان را به خود جلب کند. جنگ و صلح داستان پنج خانواده اشرافی در روسیه را روایت می‌کند. در این رمان شخصیت‌های متعددی معرفی می‌شوند و نویسنده به خوبی از عهده‌ی ساخت شخصیت‌ها برآمده است. جنگ و صلح به زبان‌های مختلفی در دنیا ترجمه شده است. این کتاب را می‌توان از منظر مباحث فلسفی، تاریخ خاص روسیه در قرن 19، چگونگی مقاومت مردم روسیه در برابر ناپلئون، فعالیت‌های ارتش، موقعیت خاص جغرافیایی مسکو و... بررسی کرد.

جنگ و صلح (2 جلدی)

نویسنده:

برترین آثار لئو تولستوی

لئو تولستوی که بود؟

کتاب جنگ و صلح

کتاب آنا کارنینا

کتاب مرگ ایوان‌ ایلیچ

کتاب ارباب و بنده

کتاب پدر سرگی

کتاب رستاخیز

لئو تولستوی در آثار خود به چه عناوینی می پرداخت؟

تولستوی مشهور ترین اثر خود را با چه نامی و در چه سالی منتشر کرد؟

مهم ترین و مشهور ترین آثار لئو تولستوی کدام ها هستند؟